Werkt urine echt pijnstillend bij een kwallenbeet?
Fans van de televisieserie ‘Friends’ weten het zeker: als je last hebt van een kwallenbeet kun je de pijn verzachten door er overheen te plassen. En als je dit zelf niet voor elkaar krijgt, is er vast wel een vriend of vriendin bereid om je te helpen. Toch? Maar werkt dit trucje wel echt bij een kwallenbeet? Of hebben we ons laten misleiden?
Wat is een kwallenbeet?
Wereldwijd zijn er honderden kwallensoorten in allerlei vormen en maten in de natuur. Ze worden ook wel neteldieren genoemd en je kunt ze herkennen aan hun parapluvormige lichaam en lange tentakels. En het zijn die tentakels die voor flink wat overlast kunnen zorgen als je er mee in contact komt, in tegenstelling tot wat het woord ‘kwallenbeet’ doet vermoeden. Jaarlijks worden er naar schatting zo’n 150 miljoen mensen slachtoffer van een kwallenbeet.
De tentakels van een kwal bevatten netelcellen. Dit zijn cellen die kleine gifkapsels bevatten. Als de tentakel in aanraking komt met een prooi of een mens, worden deze kapsels opengescheurd en komt het gif vrij. Dit zorgt voor irritatie en pijn bij degene die is gestoken. Hoe erg deze pijn is en hoeveel irritatie het geeft, is afhankelijk van het soort kwal. Sommige kwallen zorgen voor een klein beetje last, terwijl andere kwallen zelfs dodelijk kunnen zijn bij aanraking. Voorbeelden hiervan zijn de Australische zeewesp en de kubuskwal. In de meeste gevallen zorgt een kwallenbeet voor irritatie, roodheid, jeuk, pijn en zwelling. In ernstige gevallen kan het leiden tot ademhalingsproblemen en hartfalen.
Wat te doen bij een kwallenbeet?
Als je in aanraking bent gekomen met een kwal is het belangrijk om snel tot actie over te gaan. Je kunt er namelijk flink wat last van hebben en, in sommige vallen, kan het zelfs levensgevaarlijk zijn. Maar wat moet je nu eigenlijk doen bij een kwallenbeet? Helpt het om er overheen te plassen? Of kun je beter iets anders ondernemen?
Hoe je een kwallenbeet behandelt, is erg afhankelijk van met wat voor soort kwal je in aanraking bent geweest. Veel mensen adviseren de kwallenbeet te behandelen met ammoniak. Dit kan de prikkende pijn verminderen door de gifstof te deactiveren. Daar komt ook het idee vandaan dat urine kan zorgen voor pijnverlichting. Het is inderdaad zo dat sommige kwallenbeten minder pijnlijk worden door behandeling met ammoniak of alcohol, maar dit geldt zeker niet voor alle kwallenbeten.
In sommige gevallen kan het behandelen van een kwallenbeet met ammoniak, of urine, alcohol of water de klachten juist verergeren. Het kan namelijk de verspreiding van het gif juist helpen of de netelcellen irriteren en de kwallenbeet nog erger maken. Als je toch ammoniak gebruikt op de aangedane plek, gebruik daar dan zeker een kompres of een doekje voor om het gelokaliseerd te houden.
Andere vrij succesvolle behandelmethoden van pijnlijke kwallenbeten zijn pijnstillers en ijskompressen. Andere behandelmethoden zijn het verwijderen van de netelcellen door over de huid te schrapen of een pincet te gebruiken. Wrijven en spoelen wordt in de meeste gevallen afgeraden.
Feit of fabel: helpt urine bij een kwallenbeet?
Fabel: over een kwallenbeet heen plassen kan de klachten juist verergeren, omdat het de netelcellen kan irriteren of de verspreiding van het gif kan verergeren. In sommige gevallen kan ammoniak (maar geen urine) wel verlichting bieden, maar dan alleen als het heel gelokaliseerd wordt aangebracht.
Bronnen:
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.5694/j.1326-5377.1993.tb137588.x
https://www.mdpi.com/1660-3397/11/2/523
https://www.waddenacademie.nl/wetenschap/wadweten/wadweten-2016/netelige-kwallensteken/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kwallen
